της Ευγενίας Μανωλίδου
Διάβασα το άρθρο για τον Ισαάκ Νεύτωνα και τις άγνωστες σημειώσεις του στα Ελληνικά. Ο Νεύτων, γνωστός για τη συμβολή του στις επιστήμες, είχε την ευχέρεια να καταγράφει τις παρατηρήσεις του στην ελληνική γλώσσα, γεγονός που αποδεικνύει τη σημασία που είχε η γνώση των κλασικών γλωσσών εκείνη την εποχή (Πρώτο Θέμα, 2024). Μπορεί αυτό να εντυπωσιάζει πολλούς στην Ελλάδα σήμερα, όμως δεν ήταν εξαίρεση κάποιος να ξέρει Ελληνικά τότε, αλλά ο κανόνας. Στην εποχή του Διαφωτισμού και της Αναγέννησης, η γνώση των Αρχαίων Ελληνικών και Λατινικών ήταν βασική προϋπόθεση για την πνευματική και επιστημονική ανέλιξη. Οι μορφωμένοι της εποχής μελετούσαν τα κλασικά κείμενα στη γλώσσα που γράφτηκαν, καθώς οι μεταφράσεις ήταν σπάνιες και θεωρούνταν λιγότερο αξιόπιστες. Το ελληνικό και λατινικό λεξιλόγιο αποτελούσε αναπόσπαστο μέρος της μόρφωσης, επιτρέποντας την άμεση πρόσβαση στις ιδέες των αρχαίων φιλοσόφων, επιστημόνων και λογοτεχνών.
Η ελληνική γλώσσα αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα δώρα που έχει προσφέρει ο ελληνικός πολιτισμός στην ανθρωπότητα. Τα Αρχαία Ελληνικά, μαζί με τα Λατινικά, αποτέλεσαν αναπόσπαστο κομμάτι της εκπαίδευσης των Ευρωπαίων για αιώνες. Εξέχοντα παραδείγματα της διδασκαλίας αυτών των γλωσσών βρίσκουμε στα έργα του Johannes Posselius, ενός Γερμανού φιλολόγου του 16ου αιώνα, ο οποίος έγραψε μεταξύ πολλών άλλων το «Περὶ οἰκείων διαλόγων βιβλίον Ἑλληνιστὶ καὶ Ῥωμαϊστί» (Posselius, 1580). Σε αυτό το έργο, οι κλασικές γλώσσες διδάσκονται βιωματικά και επικοινωνιακά, προσεγγίζοντας τη μάθηση με τρόπο φυσικό και διαδραστικό.
Ένα ακόμη σημαντικό ορόσημο στη διδασκαλία των κλασικών γλωσσών υπήρξε η Νέα Ακαδημία του Άλδου Μανούτιου που ιδρύθηκε στη Βενετία τον 16ο αιώνα και είχε ως στόχο τη διάδοση της ελληνικής και λατινικής γλώσσας μέσω εκδόσεων υψηλής ποιότητας και εκπαιδευτικών προγραμμάτων που απευθύνονταν σε λογίους και φοιτητές σε όλη την Ευρώπη (Lowry, 1979). Η Ακαδημία συνέβαλε σημαντικά στη διάδοση των αρχαίων ελληνικών κειμένων και στην κατανόηση της γλώσσας με τρόπο αυθεντικό και ουσιαστικό.
Είναι αξιοσημείωτο πως οι ιδρυτές των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, γνωστοί ως Founding Fathers, είχαν βαθιά γνώση των Αρχαίων Ελληνικών (Winterer, 2016). Σπούδασαν τα κλασικά κείμενα στη γλώσσα που γράφτηκαν, αφού οι μεταφράσεις δεν ήταν ακόμα διαδεδομένες. Όπως σήμερα θεωρούμε απαραίτητη τη γνώση της αγγλικής, τότε η εκμάθηση των κλασικών γλωσσών ήταν ζωτικής σημασίας για τη μόρφωση και την κατανόηση των αρχαίων κειμένων.
Στα τέλη του 19ου αιώνα, η διδασκαλία των κλασικών γλωσσών υπέστη σημαντικές αλλαγές, καθώς ορισμένοι Γερμανοί φιλόλογοι προώθησαν μια πιο επιστημονική και αναλυτική προσέγγιση. Η στροφή προς μια πιο επιστημονική προσέγγιση στη διδασκαλία των κλασικών γλωσσών συνδέεται με την υιοθέτηση γερμανικών εκπαιδευτικών προτύπων, τα οποία έδιναν έμφαση στη γραμματική, το συντακτικό και τη φιλολογική ανάλυση των κειμένων. Αυτή η μετατόπιση περιλάμβανε την απομάκρυνση από τη βιωματική και επικοινωνιακή μέθοδο διδασκαλίας, με έμφαση στην ανάλυση της γραμματικής και του συντακτικού, παραμερίζοντας την προφορική χρήση και την ακουστική κατανόηση. Αυτή η αλλαγή είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση του ενδιαφέροντος των μαθητών για τις κλασικές σπουδές.
Σήμερα, πολλές εκπαιδευτικές πρωτοβουλίες σε όλο τον κόσμο επιχειρούν να αλλάξουν αυτή την προσέγγιση, εντάσσοντας τη βιωματική μέθοδο στη διδασκαλία των κλασικών γλωσσών (Lloyd & Hunt, 2021). Αυτή η στροφή προς μια πιο ανθρώπινη και διαδραστική εκπαίδευση προσφέρει νέες ευκαιρίες στη μελέτη της ελληνικής γλώσσας, προσαρμοσμένες στις ανάγκες της σύγχρονης εποχής. Σε μια εποχή όπου η τεχνητή νοημοσύνη και η τεχνολογία κυριαρχούν, η διατήρηση της ανθρωπιστικής διάστασης στην εκπαίδευση είναι πιο σημαντική από ποτέ.
Βιβλιογραφία:
- Johannes Posselius, «Περὶ οἰκείων διαλόγων βιβλίον Ἑλληνιστὶ καὶ Ῥωμαϊστί», 1580.
- Lowry, M. (1979). The World of Aldus Manutius. Cornell University Press.
- Winterer, C. (2016). The Culture of Classicism: Ancient Greece and Rome in American Intellectual Life, 1780-1910. Johns Hopkins University Press.
- Πρώτο Θέμα. (2024). “Ισαάκ Νεύτων: Οι άγνωστες σημειώσεις στα ελληνικά”. Ανακτήθηκε από: protothema.gr
- Lloyd, M. E., & Hunt, S. (2021). Communicative Approaches for Ancient Languages. Bloomsbury Academic.