Αυτές τις ημέρες, χιλιάδες παιδιά σε όλη την Ελλάδα ετοιμάζουν το μηχανογραφικό τους δελτίο. Οι περισσότεροι σκέφτονται, και δικαίως, με όρους επαγγελματικής αποκατάστασης: «Θέλω μια δουλειά με μέλλον, που να πληρώνει καλά, να έχει ζήτηση». Ποιος μπορεί να κατηγορήσει έναν νέο άνθρωπο που θέλει να χτίσει μια σταθερή ζωή;

Όμως, είναι αυτό αρκετό;

Το ερώτημα δεν είναι μόνο τι δουλειά θα βρω, αλλά ποια ζωή θέλω να ζήσω. Όσο επικερδές κι αν είναι ένα επάγγελμα, εάν δεν το αγαπάς, εάν δεν σε εκφράζει, πώς θα το υπηρετήσεις καλά; Και, το κυριότερο: πώς θα αντέξεις να το κάνεις για μια ολόκληρη ζωή;

Σε αυτό το σταυροδρόμι, η επιλογή των ανθρωπιστικών και κλασικών σπουδών μοιάζει – στα μάτια πολλών – ξεπερασμένη, ρομαντική ή και «άχρηστη». Η πραγματικότητα, όμως, είναι πολύ διαφορετική. Όχι μόνο δεν είναι ξεπερασμένες, αλλά οι ανθρωπιστικές σπουδές βρίσκονται ξανά στο επίκεντρο της διεθνούς συζήτησης, ειδικά μπροστά στις τεράστιες προκλήσεις που φέρνει η τεχνητή νοημοσύνη, η κλιματική κρίση, οι κοινωνικές ανισότητες. Ο ιστορικός και φιλόσοφος Yuval Noah Harari, ένας από τους πιο πολυδιαβασμένους στοχαστές της εποχής μας, έχει δηλώσει χαρακτηριστικά:

“With all the talk about the job market and what should they study today that will be relevant to the job market in 20‑30 years, … I think philosophy is one of the safest bets.” (Wired, συνέντευξη με τον Tristan Harris)

Και δεν είναι ο μόνος: η ανάγκη για βαθύτερη κατανόηση του ανθρώπου γίνεται όλο και πιο επιτακτική. Σε έναν κόσμο που αλλάζει ραγδαία, το πιο ανθεκτικό εφόδιο δεν είναι η τεχνική εξειδίκευση, αλλά η βαθιά κατανόηση του ανθρώπου: της ιστορίας του, της ψυχολογίας του, των αξιών του. Γι’ αυτό και οι σπουδές στις Κλασικές και Ανθρωπιστικές Επιστήμες αποκτούν ξανά αίγλη και προοπτική. Όχι μόνο επειδή μας συνδέουν με τις ρίζες μας, αλλά επειδή μας εκπαιδεύουν στη σκέψη, στον λόγο, στην κρίση. Καθώς η συζήτηση γύρω από την Τεχνητή Νοημοσύνη εντείνεται, πολλοί ειδικοί επισημαίνουν ότι επαγγέλματα που βασίζονται σε τεχνικές δεξιότητες κινδυνεύουν περισσότερο από την αυτοματοποίηση. Αντίθετα, εκείνα που απαιτούν κριτική σκέψη, δημιουργικότητα, ενσυναίσθηση και ηθική κρίση – δεξιότητες που καλλιεργούν οι Ανθρωπιστικές και Κλασικές Σπουδές – θεωρούνται από τις πιο ανθεκτικές και απαραίτητες στον κόσμο που έρχεται.

Το World Economic Forum και το Παγκόσμιο Ινστιτούτο McKinsey τονίζουν ότι ως το 2030, η ζήτηση θα στραφεί σε δεξιότητες όπως αναλυτική και δημιουργική σκέψη, ενεργή μάθηση, επίλυση σύνθετων προβλημάτων, ηγεσία και συναισθηματική νοημοσύνη. Σε αυτή τη νέα επαγγελματική πραγματικότητα, οι απόφοιτοι ανθρωπιστικών σπουδών κερδίζουν στρατηγικό πλεονέκτημα.

Πολλοί δεν το γνωρίζουν, αλλά δεκάδες ηγέτες στο εξωτερικό είναι απόφοιτοι Κλασικών Σπουδών. Το παράδειγμα δεν είναι θεωρητικό. Από τον Boris Johnson, μέχρι τον Chuck Geschke, (συνιδρυτή της Adobe) και την J.K. Rowling, οι Κλασικές και Ανθρωπιστικές Σπουδές αποδεικνύουν διαρκώς ότι δεν σε περιορίζουν σε μία μόνο επαγγελματική διαδρομή. Tο να έχεις σπουδάσει Classics ή Humanities είναι συχνά συνώνυμο με παιδεία, ήθος και ηγεσία.

Αυτό το άρθρο δεν γράφεται για να ωραιοποιήσει δυσκολίες. Ούτε ισχυρίζεται ότι η φιλοσοφία ή η κλασική φιλολογία θα εξασφαλίσουν από μόνες τους δουλειά. Γράφεται για να υπενθυμίσει ότι το πάθος, η αγάπη, η αυθεντικότητα είναι θεμέλια της επιτυχίας σε οποιοδήποτε επάγγελμα. Κι όταν αυτά συναντήσουν τη γνώση, τότε το μέλλον δεν το περιμένεις. Το δημιουργείς.