Η βιωματική Μέθοδος Διδασκαλίας της Ελληνικής Αγωγής: μία Καινοτόμος Προσέγγιση στη Διδασκαλία των Αρχαίων Ελληνικών.
Η εκμάθηση των Αρχαίων Ελληνικών συχνά θεωρείται δύσκολο εγχείρημα, ιδιαιτέρως όταν διδάσκεται με μεθόδους που βασίζονται στην αποστήθιση και την αυστηρή εκμάθηση γραμματικών κανόνων, μεθόδους που απομακρύνουν τους μαθητές αντί να τους διδάσκουν. Ωστόσο, για εμάς τους Έλληνες, φυσικούς ομιλητές της ελληνικής γλώσσας, και κυρίως για τους μαθητές του δημοτικού, η πορεία προς την κατανόηση της Ελληνιστικής Κοινής μπορεί να αποδειχθεί εξαιρετικά ευχάριστη. Στην Ελληνική Αγωγή έχουμε αναπτύξει μια μοναδική μέθοδο που αξιοποιεί τη φυσική γλωσσική σύνδεση μεταξύ της Νέας Ελληνικής και της Ελληνιστικής Κοινής. Με τη μέθοδο αυτή αφενός μεν καλλιεργούνται οι γλωσσικές δεξιότητες, αφετέρου δε ενισχύεται η συναισθηματική και νοητική ανάπτυξη, μέσα από μια διαδικασία που κάνει τη μάθηση ουσιαστική και ενδιαφέρουσα για τα παιδιά. Πρωτίστως όμως, καλλιεργεί την αγάπη για τη μάθηση δημιουργώντας τα θεμέλια για πιο μορφωμένους, αλλά κυρίως πιο ευτυχισμένους ανθρώπους.
Η Ελληνιστική Κοινή, η οποία χρησιμοποιείται σε κείμενα όπως η Καινή Διαθήκη και αμέτρητα έργα φιλοσοφίας και επιστήμης, περιλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος του λεξιλογίου που συναντάμε στη Νέα Ελληνική, περίπου ένα 80%, με μικρές διαφορές στη μορφή και τη χρήση. Για τα παιδιά που έχουν ως μητρική γλώσσα την ελληνική, αυτή η γλωσσική εγγύτητα εξαλείφει τη δυσκολία που αντιμετωπίζουν οι μη φυσικοί ομιλητές, καθώς η εκμάθηση είναι προσαρμοσμένη και βασίζεται στο ήδη υπάρχον γλωσσικό υπόβαθρο των Ελλήνων. Ξεκινώντας από τη γλώσσα που ήδη γνωρίζουν, τα παιδιά δεν μαθαίνουν μια ξένη γλώσσα, αλλά βελτιώνουν την κατανόησή τους σε μια πιο επίσημη, ιστορική εκδοχή της μητρικής τους.
Η μέθοδος της Ελληνικής Αγωγής βασίζεται στη βιωματική, ενεργό μάθηση, ξεκινώντας από το νηπιαγωγείο. Όπως ακριβώς τα παιδιά μαθαίνουν οποιαδήποτε ξένη γλώσσα, αλλά και τη μητρική τους, μέσα από διαδραστική και παιγνιώδη προσέγγιση, έτσι εισάγονται και στην Ελληνιστική Κοινή. Η μεθοδολογία αυτή βασίζεται στις αρχές που εισήγαγε ο François Gouin, ο οποίος αναμόρφωσε τη διδασκαλία των γλωσσών, δίνοντας έμφαση στο διάλογο και τη μάθηση μέσα από το πλαίσιο, αντί για την αποστήθιση. Μέσα από διαλόγους, αφήγηση ιστοριών και καλλιτεχνικά δρώμενα, μετατρέπουμε τα Αρχαία Ελληνικά σε ένα ζωντανό και ουσιαστικό κομμάτι της εκπαίδευσης των παιδιών.
Αυτή η προσέγγιση έχει σημαντικά οφέλη. Όταν τα παιδιά μιλούν καλύτερα ελληνικά, σκέφτονται και επικοινωνούν πιο αποτελεσματικά. Οι βελτιωμένες γλωσσικές δεξιότητες καλλιεργούν την ενσυναίσθηση για τον συνάνθρωπο και μειώνουν τις παρεξηγήσεις, δημιουργώντας μία πιο αρμονική συνύπαρξη. Η αποτελεσματική επικοινωνία συνδέεται επίσης με τη βελτίωση των ακαδημαϊκών επιδόσεων, καθώς η γλώσσα αποτελεί τη βάση της κριτικής σκέψης και της επίλυσης προβλημάτων. Επιπλέον, η άριστη γνώση της ελληνικής γλώσσας βοηθά τα παιδιά να μαθαίνουν ξένες γλώσσες πιο εύκολα, διευρύνοντας τους ορίζοντές τους και προετοιμάζοντάς τα να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις της παγκοσμιοποίησης και της τεχνητής νοημοσύνης.
Η εσφαλμένη αντίληψη ότι τα Ελληνικά είναι μια «νεκρή γλώσσα» έχει επηρεάσει σοβαρά την εκπαίδευση, αποτρέποντας γενιές από το να εκτιμήσουν και να αξιοποιήσουν την πλούσια κληρονομιά τους. Ωστόσο, διεθνείς φορείς, όπως το Ινστιτούτο Polis στην Ιερουσαλήμ, η Ακαδημία Vivarium Novum στο Frascati, ο Εκδοτικός Οίκος Cultura Clásica στην Ισπανία, το Ralston College στη Savannah, GA, καθώς και φημισμένα πανεπιστήμια όπως του Cambridge, της Οξφόρδης και του St. Andrews, έχουν αποδείξει τη διαχρονική σημασία της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσας. Μέσα από την ενεργό μέθοδο διδασκαλίας, αυτοί οι φορείς αλλά και μεμονωμένοι εκπαιδευτικοί έχουν αναζωπυρώσει το ενδιαφέρον για τα Αρχαία Ελληνικά και τα Λατινικά, αποδεικνύοντας τη ζωντάνια αυτών των λεγομένων «νεκρών γλωσσών». Στην Ελληνική Αγωγή, δίνουμε έμφαση στην πρακτική εφαρμογή των Αρχαίων Ελληνικών στη μάθηση, δείχνοντας στα παιδιά ότι είναι όχι μόνο προσιτή αλλά και άμεσα συνδεδεμένη με το μέλλον τους.
Το εκπαιδευτικό μας πρόγραμμα βασίζεται στη σειρά Ελληνίζειν, η οποία είναι επιμελώς σχεδιασμένη ώστε να συνδέεται με τις ήδη υπάρχουσες γνώσεις των μαθητών, καθώς και με το σχολικό τους πρόγραμμα. Κάθε επίπεδο είναι προσαρμοσμένο στην αντίστοιχη σχολική τάξη ώστε να εξασφαλίζεται μια αρμονική ενσωμάτωση με την τυπική εκπαίδευση. Για παράδειγμα, το Ελληνίζειν 1 προορίζεται για παιδιά προσχολικής ηλικίας και μαθητές της Α’ Δημοτικού, εισάγοντας βασικές λέξεις και απλές ασκήσεις κατανόησης στα Αρχαία Ελληνικά. Το Ελληνίζειν 2 συνεχίζει με υλικό κατάλληλο για μαθητές της Β’ Δημοτικού, αναπτύσσοντας τη γραμματική και το λεξιλόγιο που ήδη γνωρίζουν από τα Νέα Ελληνικά.
Επιπλέον, το περιεχόμενο κάθε βιβλίου είναι μελετημένο ώστε να συμβαδίζει με το μάθημα της Ιστορίας που διδάσκεται σε κάθε τάξη. Για παράδειγμα, το Ελληνίζειν 3 περιλαμβάνει πλήθος κειμένων σχετικά με τη μυθολογία, αντικατοπτρίζοντας έτσι τη θεματολογία της Ιστορίας της Γ’ Δημοτικού, όπου τα παιδιά διδάσκονται μυθολογία. Αντιστοίχως, το Ελληνίζειν 4 εστιάζει σε θέματα όπως τα Μηδικά και ο Μέγας Αλέξανδρος, που αποτελούν μέρος του μαθήματος της Ιστορίας της Δ’ Δημοτικού. Αυτή η σύνδεση ενισχύει τη γνώση των μαθητών, αλλά επιπλέον συνδέει την εκμάθηση των Αρχαίων Ελληνικών με γνώριμα ιστορικά θέματα, ενισχύοντας ουσιαστικά την ποιότητα της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Ένα μοναδικό χαρακτηριστικό της σειράς Ελληνίζειν είναι ότι κάθε κεφάλαιο ξεκινά με μια πρωτότυπη ιστορία, η οποία εξελίσσεται και συνεχίζεται σε όλο το βιβλίο. Αυτή η αφηγηματική δομή συναρπάζει τα παιδιά, διεγείρει την περιέργειά τους και τα ενθαρρύνει να προχωρήσουν με ενθουσιασμό στο επόμενο κεφάλαιο, μία προσέγγιση που εφαρμόζει την παιδαγωγική αρχή που υποστηρίζει ότι τα παιδιά μαθαίνουν καλύτερα όταν είναι ενεργά εμπλεκόμενα χωρίς να συνειδητοποιούν ότι μαθαίνουν.
Όλα τα κείμενα χρησιμοποιούν την Ελληνιστική Κοινή και γεφυρώνουν το χάσμα μεταξύ της καθομιλουμένης και των πολυάριθμων αρχαίων μορφών της γλώσσας. Κείμενα όπως οι μύθοι του Αισώπου – απλοποιημένοι στην Κοινή – αποσπάσματα από την Καινή Διαθήκη, καθώς και έργα πρώιμων φιλοσόφων, προσφέρουν μια σταθερή βάση στα παιδιά για να διευρύνουν τους γλωσσικούς και πολιτισμικούς τους ορίζοντες. Καθώς προχωρούν, οι μαθητές είναι σε θέση να μελετήσουν κλασικά κείμενα, γραμμένα στην Αττική Διάλεκτο, εφόσον επιθυμούν να συνεχίσουν τις σπουδές τους σε πανεπιστημιακό επίπεδο.
Η διδασκαλία των Αρχαίων Ελληνικών ως ζωντανής γλώσσας, με βάση τη γνώση της Νέας Ελληνικής, αποτελεί για την Ελληνική Αγωγή τον μοναδικό τρόπο αναζωογόνησης αυτού του ανεκτίμητου μέρους της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Οι μαθητές μας δεν μαθαίνουν απλώς Αρχαία Ελληνικά, μαθαίνουν να αγαπούν τη γλώσσα και ως εκ τούτου, την Ιστορία και τον Πολιτισμό μας. Αν αυτή η μέθοδος εφαρμοστεί ευρύτερα στα ελληνικά σχολεία, θα δώσει τη δυνατότητα σε όλα τα παιδιά να μάθουν Αρχαία Ελληνικά, όχι από υποχρέωση, αλλά από αγάπη, εξασφαλίζοντας τη θέση της γλώσσας στο μυαλό, αλλά κυρίως, στην καρδιά τους. Γιατί μόνο μέσα από την αγάπη γεννιέται η αληθινή μάθηση. Και μόνο η αληθινή μάθηση μπορεί να διαμορφώσει ανθρώπους όχι απλώς καλύτερους, αλλά πραγματικά ευτυχισμένους.
Βιβλιογραφία
- Πρόλογος στο Polis: Speaking Ancient Greek as a Living Language, Polis Institute Press, 2015.
- François Gouin, Η τέχνη της διδασκαλίας και της μελέτης των γλωσσών, Langage objectif, Παρίσι, Ecole Pratique des langues vivantes, 1895.
- Mair E. Lloyd & Steven Hunt (Επιμέλεια), Επικοινωνιακές Προσεγγίσεις για τις Αρχαίες Γλώσσες, Bloomsbury Academic, 8 Απριλίου 2021.
- Jerome Bruner, Η διαδικασία της εκπαίδευσης, Harvard University Press, 1960.