της Ευγενίας Μανωλίδου
Σε μια εποχή όπου η τάση είναι να αμφισβητείται η αξία των Ανθρωπιστικών Σπουδών και να υποτιμάται η σημασία των κλασικών γλωσσών, είναι συγκινητικό και ταυτόχρονα ενθαρρυντικό να βλέπει κανείς νέους από όλον τον κόσμο να έρχονται στην Ελλάδα για να μελετήσουν τη γλώσσα μας μιλώντας στα Αρχαία Ελληνικά
Η επίσκεψη του Ralston College από την Αμερική για τέταρτη συνεχή χρονιά στην Ελλάδα είναι μία τέτοια πράξη σεβασμού και αναγνώρισης. Εικοσιπέντε φοιτητές από τις Ηνωμένες Πολιτείες περνούν δύο ολόκληρους μήνες στη χώρα μας, ζώντας, μελετώντας και μιλώντας τόσο την Αρχαία όσο και τη Νέα Ελληνική γλώσσα, με καθημερινά μαθήματα έξι ωρών. Τρεις ώρες Αρχαία Ελληνικά, τρεις ώρες Νέα Ελληνικά, σε μια συνειδητή, παιδαγωγικά σχεδιασμένη απόφαση, που αντικατοπτρίζει την αναγνώριση της γλωσσικής συνέχειας. Μιλώντας τη γλώσσα μας, πλησιάζουν ουσιαστικά τα μεγάλα κείμενα: τον Όμηρο, τη Σαπφώ, τον Πλάτωνα, τον Θουκυδίδη, τον Ευαγγελιστή Ιωάννη. Και μέσα από αυτή την εμπειρία, κατανοούν βαθύτερα τη σκέψη, την ποίηση και τον άνθρωπο, ελπίζοντας μια μέρα να κατανοήσουν το δυσκολότερο όλων: τον ίδιο τους τον εαυτό.
Και δεν είναι οι μόνοι. Πανεπιστήμια όπως η Οξφόρδη, εκπαιδευτικά ιδρύματα όπως το Paideia Institute της Νέας Υόρκης, αλλά και ομάδες φιλελλήνων από κάθε επαγγελματικό πεδίο, δίνουν ένα άτυπο ραντεβού τα καλοκαίρια στην Ελλάδα εδώ και αιώνες…
Από τον 17ο έως και τον 19ο αιώνα, νέοι αριστοκράτες και λόγιοι από όλη την Ευρώπη περιλάμβαναν την Ελλάδα στο λεγόμενο Grand Tour, το μεγάλο τους εκπαιδευτικό ταξίδι ολοκλήρωσης των σπουδών τους. Η Ρώμη και η Αθήνα ήταν οι δύο κορυφαίοι σταθμοί κάθε πολιτισμένου ανθρώπου. Ακόμη και υπόδουλη, η Ελλάδα διατηρούσε το κύρος της ως το λίκνο του λόγου και της ελευθερίας, και ο τόπος όπου ακουγόταν η ελληνική γλώσσα – ακόμη και μέσα από τις ψαλμωδίες, τα Ευαγγέλια και τα δημοτικά τραγούδια – φάνταζε ιερός. Από τον Λόρδο Βύρωνα μέχρι τον Ευγένιο Ντελακρουά, οι διανοούμενοι έβλεπαν στην Ελλάδα κάτι πολύ μεγαλύτερο από την αρχαιότητα. Διέκριναν το αιώνιο.
Και σήμερα, φοιτητές όπως αυτοί του Ralston College συνεχίζουν αυτήν την παράδοση με έναν νέο τρόπο: πλέον όχι μέσα από εξιδανικευμένες απεικονίσεις ή ρομαντικά οράματα, αλλά με ενεργό συμμετοχή, μαθαίνοντας την ελληνική γλώσσα βιωματικά για να μπορέσουν να συζητήσουν τα μεγάλα ερωτήματα εκείνων που μίλησαν πρώτοι για τη Δημοκρατία, την Αλήθεια, την Αρετή. Συναντούν τους Έλληνες στο σήμερα, βλέποντας πως η γλώσσα αυτή είναι βαθιά ριζωμένη στην καθημερινή μας συνείδηση, στη σκέψη και στον τρόπο που αισθανόμαστε.
Η παρουσία των νέων αυτών Φιλελλήνων θυμίζει αυτό που πολλές φορές ξεχνούμε: το προνόμιο να μιλάμε Ελληνικά. Γιατί η ελληνική γλώσσα είναι μια γλώσσα σκέψης, πολιτισμού, συνείδησης. Και ίσως αυτή η διαρκής επιστροφή των Φιλελλήνων στην Ελλάδα κάποια στιγμή να μας υπενθυμίσει ότι είναι καιρός πια να σταματήσουμε να λέμε στωικά: «Αυτοί τα ξέρουν καλύτερα από εμάς.»
Και δεν είναι οι μόνοι. Πανεπιστήμια όπως η Οξφόρδη, εκπαιδευτικά ιδρύματα όπως το Paideia Institute της Νέας Υόρκης, αλλά και ομάδες φιλελλήνων από κάθε επαγγελματικό πεδίο, δίνουν ένα άτυπο ραντεβού τα καλοκαίρια στην Ελλάδα εδώ και αιώνες…
Από τον 17ο έως και τον 19ο αιώνα, νέοι αριστοκράτες και λόγιοι από όλη την Ευρώπη περιλάμβαναν την Ελλάδα στο λεγόμενο Grand Tour, το μεγάλο τους εκπαιδευτικό ταξίδι ολοκλήρωσης των σπουδών τους. Η Ρώμη και η Αθήνα ήταν οι δύο κορυφαίοι σταθμοί κάθε πολιτισμένου ανθρώπου. Ακόμη και υπόδουλη, η Ελλάδα διατηρούσε το κύρος της ως το λίκνο του λόγου και της ελευθερίας, και ο τόπος όπου ακουγόταν η ελληνική γλώσσα – ακόμη και μέσα από τις ψαλμωδίες, τα Ευαγγέλια και τα δημοτικά τραγούδια – φάνταζε ιερός. Από τον Λόρδο Βύρωνα μέχρι τον Ευγένιο Ντελακρουά, οι διανοούμενοι έβλεπαν στην Ελλάδα κάτι πολύ μεγαλύτερο από την αρχαιότητα. Διέκριναν το αιώνιο.
Και σήμερα, φοιτητές όπως αυτοί του Ralston College συνεχίζουν αυτήν την παράδοση με έναν νέο τρόπο: πλέον όχι μέσα από εξιδανικευμένες απεικονίσεις ή ρομαντικά οράματα, αλλά με ενεργό συμμετοχή, μαθαίνοντας την ελληνική γλώσσα βιωματικά για να μπορέσουν να συζητήσουν τα μεγάλα ερωτήματα εκείνων που μίλησαν πρώτοι για τη Δημοκρατία, την Αλήθεια, την Αρετή. Συναντούν τους Έλληνες στο σήμερα, βλέποντας πως η γλώσσα αυτή είναι βαθιά ριζωμένη στην καθημερινή μας συνείδηση, στη σκέψη και στον τρόπο που αισθανόμαστε.
Η παρουσία των νέων αυτών Φιλελλήνων θυμίζει αυτό που πολλές φορές ξεχνούμε: το προνόμιο να μιλάμε Ελληνικά. Γιατί η ελληνική γλώσσα είναι μια γλώσσα σκέψης, πολιτισμού, συνείδησης. Και ίσως αυτή η διαρκής επιστροφή των Φιλελλήνων στην Ελλάδα κάποια στιγμή να μας υπενθυμίσει ότι είναι καιρός πια να σταματήσουμε να λέμε στωικά: «Αυτοί τα ξέρουν καλύτερα από εμάς.»